سرزمین ایران

ایران که تا سال 1935 در کشورهای غربی "پرشیا" Persia خوانده می شد، در جنوب غربی آسیا قرار دارد. این کشور که 1648000 کیلومتر مربع مساحت دارد به کشورهای آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، عراق، ترکیه و نیز آبهای خلیج فارس (دریای عمان) و دریای خزر محدود می شود.

ناحیه مرکزی و شرقی این سرزمین پهناور را بیابانهای بی حاصل و شمال و مغرب آن از رشته کوهها پوشانده شده است. این کشور با در بر داشتن دشت کویر و دشت لوت، که از بایرترین بیابانهای دنیا به شمار می آیند اغلب دچار خشکسالی، سیل و ریزش کوه شده و بعلاوه به علت قرار گرفتن در سیستم کوهستانی آلپ- هیمالیا، کراراً دچار زلزله های بیشمار و غالباً بسیار شدید می گردد.

مردم ایران

ایران با داشتن جمعیتی بیش از 70 میلیون نفر پر جمعیت ترین کشور منطقه می باشد. بیش از نصف جمعیت ایران را فارس ها (Persian) تشکیل می دهند در حالیکه تُرک های آذربایجانی 25 در صد جمعیت را تشکیل می دهند. سایر اقلیت های نژادی عبارتند از: کُرد، لُر، بختیاری، بلوچ، عرب، ارمنی، آسوری و یهودی ها. در حالیکه ایران خود جزو پرجمعیت ترین کشور منطقه بشمار می آمد، در طول بیست سال گذشته پذیرای پناهندگان کشورهای مختلف جهان، به خصوص جنگ زده های افغانستان و عراق بوده که مجموعاً بین دو تا چهار میلیون نفر را شامل می شود.

دین اسلام در قرن هفتم میلادی وارد ایران شد و در حال حاضر دین رسمی این مملکت می باشد. در حدود 90? جمعیت ایران را مسلمانان شیعه و بقیه را که اکثراً کُرد و یا عرب می باشند اقلیت سنی تشکیل می دهند. همچنین گروههایی از زرتشتیان در یزد و کرمان و دیگر شهرهای بزرگ ایران زندگی می کنند. علاوه بر مسیحیان، ارامنه، و آسوریها، گروههای یهودی، پروتستان و کاتولیک نیز در جمعیت ایران دیده می شوند. زبان اصلی این کشور فارسی و نگارش آن با حروف عربی می باشد. سایر زبانهای معمول در ایران عبارتند از تُرکی، کُردی، اَرمنی و عربی.


اقتصاد ایران

در حدود ?10 زمینهای ایران قابل کشت و حاصلخیز می باشد. کمی بیش از 20? فرآورده ناخالص ملی از راه کشاورزی حاصل شده و یک سوم نیروی کارگری در شغل کشاورزی استخدام می باشند. مناطق عمده تولید کننده مواد غذایی در نواحی دریای خزر و یا در دره های شمال غربی کشور قرار دارد. کشت گندم که از مهمترین محصولات بشمار می آید بیشتر در غرب و شمال غربی کشور و برنج محصول عمده ناحیه خزر می باشد. محصولات دیگر کشور عبارتند از: جو، ذرت، پنبه، چغندر قند، چای، کنف، تنباکو، میوه ها (از جمله مرکبات)، دانه های خوراکی و خرما. در کنار تولیدات کشاورزی، دامپروری نیز در ایران متداول بوده و همچنین محصولات جنگلی از اهمیت خاصی برخوردارند. جنگلهای زیادی دامنه های شمالی کوههای البرز را فرا گرفته که تحت برنامه احیای جنگلها از طرف دولت، قطع درختان در آنها به شدت کنترل می شود.

ایران از منابع طبیعی گوناگونی برخوردار است که نفت و گاز طبیعی از مهمترین آنهاست. از میان تولید کنندگان نفت اُپک، ایران در مقام دوم و دارای بزرگترین ذخائر گاز می باشد. غیر از نفت خام و تصفیه شده، صادرات عمده دیگر ایران عبارتند از: منسوجات، میوه، دانه های خوراکی، چرم، آهن و فولاد. واردات عمده کشور عبارتند از: ماشین آلات، فلزات، جنگ افزارهای نظامی، مواد غذایی و شیمیایی. همچنین کارهای دستی سنتی مانند قالی بافی، سفالگری، تولید ابریشم و جواهر سازی در اقتصاد کشور اهمیت بسزایی دارند.

تاریخ، سیاست و اداره کشور

می توان گفت تاریخ اسکان جمعیت در ایران به قدیمی ترین دوران تمدن دنیا بر می گردد، لیکن برای دوران قبل از ورود آریایی ها سوابق چندانی در دست نیست. بعد از سقوط حکومت آشوری ها در قرن هفتم قبل از میلاد برای اولین بار امپراطوری پارس به وجود آمد. در سال 550 قبل از میلاد کورش باعث شد که مادها و پارسها به هم بپیوندند و برای اولین بار ایران قدرت اعظم آسیا و خاور نزدیک شد.

ایران برای مدت هزار سال غنی ترین و مقتدر ترین قدرت دنیای باستان باقی ماند. با وجودیکه امپراطوری های مختلف از جمله سلسله هخامنشی، سلوسید های یونان، پارتها و ساسانیان، پی در پی بر ایران حکومت کردند اقتدار ایران همچنان ادامه پیدا کرد. دوران عصر تمدن باستانی که در طول مدت آن زبان فارسی نیز برای کشور اختیار شد، با غلبه اعراب در اواسط قرن هفتم میلادی به پایان رسید. تاریخ سیزده قرن گذشته ایران با ورود تمدن اسلامی جدید متمایز گردیده.

در عین حال، دوران طولانی حکومت اسلامی نیز خالی از تلاطم نبوده است. در زمان سلسله عباسی که بغداد مرکز امپراطوری بود سلجوقی های تُرک به نام خلفای عباسی بر ایران فرمانروائی می کردند و این حکومت تا قرن سیزدهم میلادی ادامه داشت. بعد از ورود مغولها با وجود اینکه ثروت کشور توسط چنگیز و تیمورلنگ تاراج می شد فرهنگ ایران و ادبیات و اشعار آن نشو و نما کرده و نفوذ آن تا هندوستان گسترش پیدا کرد. مردم ایران تقریباً به مدت سه قرن از آشوب و تلاطم رنج بردند تا اینکه ترکمن های صفوی کشور را متحد ساخته و امپراطوری پارس را در سال 1502 باری دیگر بر قرار کردند.

دربار شاه عباس در اصفهان (-1629 1587) از نظر شکوه و عظمت با دو امپراطوری بزرگ اسلامی دیگر آن زمان یعنی دربار سلیمان پاشا در استانبول و دربار اکبر شاه در دهلی برابری می کرد. سلطنت سلسله صفوی با حمله افغان ها به ایران خاتمه پذیرفت. پس از آن برای مدت کوتاهی دودمان زند بر اوضاع بی نظم و درهم ریخته ایران حکومت کردند، تا اینکه نادرشاه به فرمانروائی صفویه خاتمه داد و قدرت ایران را تا نواحی شمالی هندوستان گسترش داد. سلطنت نادرشاه هم چندان طولی نکشید و او به دست یکی از سربازانش به قتل رسید. پس از آن از سال 1779 دوره 150 ساله حکومت تُرک های قاجاریه آغاز شد تا اینکه در سال 1906 نهضت انقلابی مشروطه طلبان آنان را برانداخت. اما این حکومت مشروطه زیاد دوام نیاورد و در سال 1925 یکی از افسران ارتش به نام رضا خان قدرت را به دست گرفت. در مدت 54 سال بعد، اگر چه فرمانروائی او و پسرش محمد رضا اسماً و ظاهراً ادامه سلطنت مشروطه بود، ولی عملاً قدرت واقعی کاملاً در دست شاه متمرکز بود، البته به جز دو دوره فترت کوتاه؛ یکی در زمان جنگ جهانی دوم که متفقین در سال 1941 رضا خان را برانداختند و پسرش را جانشین او کردند و دیگری بین سالهای 1951 تا 1953 که دولت ملی دکتر مصدق بر سر کار بود. در اوایل سال 1979 یک نهضت انقلابی به رهبری علمای اسلامی با هدایت آیت الله خمینی سلطنت را برانداختند و در ماه آوریل 1979 حکومت جمهوری اسلامی ایران با قانون اساسی جدید رسماً اعلام شد.

در دهه سال 1930 سیستم اداری مدرن کم کم وارد کشور و شروع به کار کرد. پیش از آن در طول امپراطوری های معدود کوتاه مدت (ولی ظاهراً با ثبات)، مراکز قدرت دائماً تابع هوی و هوس های فرمانروای وقت بود. وضع جغرافیائی کوه ها و وسعت فضای خالی از سکنه کشور شرایط مساعدی را برای تشکیل گروههای مختلفی از هر قوم و ناحیه، که هر یک برای خود روش خاص زندگی جداگانه ای را در پیش گرفته بودند، بوجود آورده بود. تقریباً یک چهارم جمعیت ایران دارای زندگی صحرا نشینی و ایلاتی و تابع تغذیه و چرای دامهای خود بودند. در سال 1900 تنها خصیصه مدرن ایران وجود سیستم کارآمد پست و تلگراف بود و هیچ یک از سازمانهای دیگر مانند حمل و نقل، نیرو و یا ارتباطات که برای سازمان دولت مرکزی لازم بود تأسیس نگردیده بود. در تهران فقط یک مدرسه متوسطه دایر بود. در آن زمان وظیفه دولت به جمع آوری مالیات و حقوق گمرکی برای مسائل امنیتی و دفاع و اداره نیروی نظامی و پلیس خلاصه می گردید. درست بعد از سال 1930 بود که تشکیلات جدید دولتی تأسیس شد تا با توسعه و پیشرفت، احتیاجات کشور از طریق کنترل امور مالی و تأمین هزینه برای سازمان های عمومی و آموزش و پرورش مدرن، بهداشت و ترویج احداث صنایع و تشویق به شرکت در امور بازرگانی پایه گزاری شود. همزمان با این دوران ذخائر عظیم نفت ایران به مقیاس وسیعی اکتشاف و توسعه یافت که خود نیز منبع مهمی برای سرمایه گزاری ملی گردید.

در حال حاضر شکل اداری دولت ایران به صورت یک سیستم کنترل مرکزی بسیار قوی می باشد. کشور ایران دارای 30 استان می باشد که هر یک از استان ها به نوبه خود به 195 فرمانداری، 5001 بخش، 496 شهرستان و 1581 دهکده تقسیم شده است.